چرا برخي از کودکان، دوران كودكي را بدون مشكلات رفتاري قابلتوجه پشت سر میگذارند، درحالیکه برخي ديگر، براي والدين خود، مشكلي دائمی به را «بچههای پردردسر» حساب میآیند؟ كودكان هم همانند بزرگسالان، اين نفرتانگیز دانسته و يا از دست آنها شاكي هستند، يا از آنها دوري میکنند. انگار كه برخي از كودكان دشوار، شب را در بيداري سپري كرده و براي بدرفتاریهای روز بعد خود نقشه میکشند.
من بهعنوان يك روانشناس، تجارب دست اولي از مشاهده احساسات ناكامي و ناتواني بسياري از والدين داشتهام، والدين درمانده هم نوميدانه، در اندیشه يافتن راهحل هستند. بله راهحلها وجود دارند! با افزايش آگاهي از قوانين و روشهای اصلاح رفتار، شما میتوانید به كودك خود كمك كنيد تا رفتار خود را بهبود بخشد و عضو مقبولتری در خانواده باشد.
رفتارهاي خوب و بد هردو بهوسیله پاداشهایی شكل میگیرد كه كودك شما دريافت میکند گاهي اوقات، والدين بهطور ناخواسته رفتار بد كودك خود را پاداش میدهند. ممكن است نرگس سهساله با به راه انداختن گريه و سروصدا و مستأصل كردن والدينش بتواند پس از فرارسیدن زمان خوابش مدت بيشتري را بيدار مانده و از رفتن به رختخواب اجتناب كند این یعنی پاداش. رفتار بد كودك شما، در صورت پاداش داده شدن از سوی شما يا ديگران، تقويت خواهد شد. رفتاري كه پاداش داده نشده و يا تنبيه به دنبال داشته باشد، تضعیفشده و احتمال وقوع آن در آينده كمتر میشود.
از سه قانون اساسي تربيت كودك پيروي كنيد. قوانين ساده به نظرمي رسند!
شما بهآسانی میتوانید مشاهده كنيد كه دوستانتان در تربیت كودكان خود چه اشتباهاتي را مرتكب میشوند. بااینوجود، هنگامیکه تلاش میکنید که اين قوانين را در مورد كودك خود به کاربندید، درك خواهيد كرد كه حفظ ثبات و كارآمدي تا چه اندازه دشوار است!
سه قانون فرزند پروري
قانون 1: رفتار خوب را پاداش دهيد و اين كار را بلافاصله و مكرر انجام دهيد | این نوع پاداشدهی باعث تقویت عمل خواهد شد
قانون 2: بهصورت ناخواسته از روی احساس هرگز رفتار بد را پاداش ندهيد.
قانون 3: برای برخي از رفتارهاي بد، تنبيه در نظر بگيرید اما فقط از تنبيه هوشمندانه و درست کمک بگیرید نه تنبیه بدنی و زجر روانی.
|س.ع|
تقویت و تضعیف دو واژه مهم در تربیت فرزند است باید بدانیم چه زمانی رفتار و پاداش تقویتکننده داشته باشیم و چه زمانی با رفتار مناسب و عدم پاداش دهی باعث تضعیف رفتار در کودک یا بهاصطلاح خاموشی رفتار شویم |س.ع|.
كودكان به اين دليل صحبت كردن، لباس پوشيدن، سهيم شدن اسباببازی با ديگران و انجام كارهاي كوچك را ياد میگیرند كه براي انجام اين كارها توجه و ساير انواع پاداشها را از والدين و افراد دیگر دریافت میکنند. والدين، بايد بهصورت مكرر و فراوان رفتار خوب كودكان را پاداش دهند.
يك فرد بزرگسال شغل خود را حفظ كرده و در عوض دستمزد و قدرداني ديگران را به دست میآورد. دستمزد و قدرداني، پاداشهای نيرومندي براي كار كردن هستند. بسیاری از ما اگر كه در قبال تلاش خو د، حقوق دريافت نکنیم از كار دست میکشیم. از پاداشها بهعنوان تقویتکننده هم ياد میشود، زيرا باعث تقویت رفتار میشوند.
نظام برده سازی مدرن به نوع پاداش دادن در زمان مناسب و به شیوه مناسب مسلط است |س.ع|.
هنگامیکه كودك ما براي انجام كاري خاص، پاداش دريافت میکند، آن رفتار تقويت میشود. اين بدان معناست كه احتمال وقوع آن رفتار در آينده افزايش پيدا میکند. افراد، رفتاري را که براي آن پاداش دريافت کردهاند، تكرار میکنند. ما به اين دليل كه در قبال انجام كار خود دستمزد میگیریم به آن كار ادامه میدهیم. چنانچه كودك شما به شیوهای رفتار میکند كه برايتان خوشايند است، از تقويت آن رفتار از طريق پاداش دادن مكرر، اطمينان حاصل كنيد؛ اما، از چه نوع پاداشهای بايد استفاده شود؟
پاداشهای اجتماعي، در تقويت رفتار مطلوب هم در مورد كودكان و هم در مورد بزرگسالان، بسيار مؤثر هستند. پاداشهای اجتماعي شامل لبخند، بغل كردن، نوازش كردن، بوسيدن، تحسين كردن، تماس چشمي و توجه هستند.
بغل كردن يا سخني محبتآمیز، كارهاي آساني هستند و بسيار خوب زيرا، كودكان براي تقويت رفتارهاي مناسبشان، به پاداشهای اجتماعي فراواني نياز دارند.
والدین بسیاری هستند که به دلیل ناآگاهی در تحسين و توجه خست به خرج میدهند. ممكن است بگويند كه سرشان شلوغ است و یا اينكه كودكان آنها بايد بدون دريافت پاداش، رفتار خوبي داشته باشند. والديني كه در لبخند زدن، بغل كردن و تحسین كردن خسيس هستند، از تأثیرات نيرومند پاداش دادن مكرر رفتار مطلوب كودك خود، غافل هستند. اگر سارا چهارساله اتاق خود را مرتب میکند و يا با انجام كارهاي كوچك به شما كمك میکند، شما بايد به او بگویید و بفهمانید كه قدردانش هستيد. اگر شما اين كار را انجام ندهيد، احتمال كمتري وجود دارد كه او در آينده در انجام كارها علاقهمند به کمک کردن باشید.
تحسين كردن در صورتي براي تقويت رفتار مطلوب كودك شما مؤثرتر خواهد بود كه شما آن رفتار خاص را تحسين كنيد نه خود كودك را، که این اشتباه اکثر والدین است |س.ع|
تحسين توصيفي عبارت است از: تحسين رفتار، نه تحسين كودك. پسازاینکه دختر شما اتاقش را تميز و مرتب میکند، از تحسين توصيفي استفاده كرده و مثلاً بگوید اتاقت خیلی عالی شده چقدر کار خوبی کردی که تمیزش کردی.
اين عبارت كه يك تحسين توصيفي است، مؤثرتر از آن است كه به او بگوييد: تو دختر خوبي هستي
باید عادت تحسين كردنِ رفتارها و كارهاي خاصي را كه قصد تقويت آنها رادارید، در خود توسعه دهيد.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.